Nadrzędnym celem ZHR jest wychowywanie jego członków w oparciu o metodę harcerską. Działania drużyn i gromad Okręgu Północno-Zachodniego ZHR, zarówno podczas obozów, kolonii i zimowisk jak i w pracy śródrocznej, oparte są na metodzie harcerskiej. Metoda harcerska z kolei opiera się na naturalnych potrzebach i dążeniach młodego człowieka, dlatego jej zasadniczymi elementami są: naturalność, działanie w małych grupach rówieśniczych, potrzeba akceptacji i sprawdzenia własnych możliwości czy chęć przeżycia przygody. Taki system wychowawczy ma odzwierciedlenie w formach pracy stosowanych podczas zajęć śródrocznych w drużynach i gromadach oraz w trakcie wypoczynku letniego i zimowego.

Działania śródroczne w drużynach i gromadach

Dzieci i młodzież zrzeszona w gromach i drużynach działa pod okiem drużynowego. We współpracy z przybocznymi, przeważnie starszymi wychowankami przygotowującymi się do zdobycia stopnia instruktorskiego, realizuje on program śródroczny. W jego ramach wiedza i kompetencje nabywane są pośrednio poprzez doświadczenia i realizację stawianych przez wychowawców wyzwań, a także za sprawą kreowania przestrzeni sprzyjającej współpracy i samorozwojowi oraz przykładu własnego instruktorów. Choć liczne umiejętności nabywane przez harcerzy są zindywidualizowane i często wykorzystywane przez wychowanków w życiu codziennym i zawodowym, nadrzędnym celem ich nabywania jest kształtowanie uniwersalnych kompetencji, w szczególności umiejętności samorozwoju.

Roczny program wzbogacony jest przeważnie o 2-3 weekendowe wyjazdy (biwaki), podczas których kadra może zrealizować większe i ciekawsze niż na co dzień punkty programu.

Biwaki śródroczne

Biwaki to trwające od 2 do 5 dni zbiórki z nocowaniem, często wyjazdowe, mogące mieć charakter biwaku pod namiotami (lub szałasami) lub noclegu zazwyczaj w obiekcie o przeznaczeniu noclegowym (np. schronisko młodzieżowe) lub bez stałego przeznaczenia noclegowego (np. szkoła lub parafia). W trakcie biwaków kadra drużyny ma możliwość zrealizowania bardziej złożonych punktów programu, takich jak duże gry terenowe, zrealizowania ciekawych zajęć, które trudno przeprowadzić w trakcie standardowej zbiórki np. ze względu na czas lub lokalizację, a także poświęcić więcej czasu indywidualnie każdemu członkowi swojej drużyny. 

Do biwaków śródrocznych zaliczają się również większe wyjazdy organizowane dla więcej niż jednej drużyny, np. biwaki środowisk, rajdy i zloty.

Wypoczynek letni i zimowy

Rokrocznie jednostki należące do naszego okręgu łączą się w zgrupowania, których kadry przez blisko pół roku organizują i w okresie letnim przeprowadzają wyjazdy wypoczynkowe dla swoich członków w charakterze kolonii, obozu pod namiotami lub obozu wędrownego – zależnie od rodzaju drużyny (a więc wieku uczestników). Na wypoczynku, za sprawą ciągłości wychowawczej (organizowania programu wypoczynku przez kadry drużyn) kontynuowana jest prowadzona na co dzień w ciągu roku praca wychowawcza. Zwykło się mawiać, że na 3-tygodniowym obozie zrealizować można podobny zakres pracy wychowawczej, jak przez 10 miesięcy pracy śródrocznej!

Część środowisk organizuje ponadto w okresie ferii zimowiska, tj. ok. 1-tygodniowe wyjazdy, których charakter jest zbliżony do biwaku, ale przeważnie wzbogacony o zimowe punktu programu.

Każdą formą wypoczynku organizowanego przez Okręg Północno-Zachodni ZHR kieruje instruktor/instruktorka ZHR, osoba posiadająca państwowe uprawnienia kierownika wypoczynku dzieci i młodzieży, tzw. komendant/komendantka. To on/ona jest odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie wyjazdu. Za każdą grupę dzieci i młodzieży odpowiedzialny jest instruktor/instruktorka ZHR, osoba posiadająca państwowe uprawnienia wychowawcy wypoczynku dzieci i młodzieży, zazwyczaj pełni funkcję drużynowej/drużynowego. Wychowawca jest odpowiedzialny i kieruje pracą grupy, najczęściej drużyny/gromady, najlepiej zna swoich podopiecznych, ponieważ pracował z drużyną/gromadą podczas całego roku szkolnego. Do wychowawcy należy zgłaszać wszelkie uwagi i prośby dotyczące Państwa dzieci, to oni udzielą najdokładniejszych informacji o przebiegu wyjazdu, samopoczuciu, osiągnięciach dziecka.

Poza kierownikiem i wychowawcami na wyjazdach, w zależności od ich specyfiki mogą pracować także inni członkowie kadry: np. ratownicy wodni, ratownicy medyczni, pielęgniarki, instruktorzy sportowi, kucharze, kierowcy itp.

Latem organizowane są: kolonie zuchowe, obozy stacjonarne pod namiotami, obozy wędrowne po terenie Polski, jak i za jej granicami.

– Podczas kolonii zuchowych, w których uczestniczą dzieci w wieku 6-10 lat można oczekiwać, że Państwa dzieci będą brały udział w ciekawych zajęciach, pod opieką instruktorek i instruktorów doświadczonych w pracy z dziećmi. Kolonie zuchowe odbywają się w obiektach stacjonarnych np. w przystosowanych do tego celu szkołach, ośrodkach wypoczynkowych, pensjonatach itp., Zuchenki i zuchy spędzają wiele czasu na świeżym powietrzu podczas wycieczek i gier. Na koloniach kształtowane są takie cechy charakteru i umiejętności, jak: samodzielność, praca w grupie, zaradność, pomysłowość, uczciwość. Zwykle podczas kolonii uczestnicy i kadra działają w oparciu o fabułę. Wcielają się oni w określone postacie, mające swoje fabularne cele i motywy (dlatego często wymagane jest przebranie), zaś tematy zajęć są odpowiednio dopasowane do fabuły wyjazdu. Fabuła pozwala na obrazowanie dzieciom życiowych i wychowawczych zagadnień, pozwalając na postawienie się na miejscu bohaterów obrzędowości i w konsekwencji lepsze zrozumienie przekazywanych przez wychowawców zagadnień.

– Harcerki i harcerze, czyli dzieci i młodzież w wieku od 11 do 15 lat zazwyczaj spędzają wakacje na stacjonarnych obozach pod namiotami, które odbywają się w lesie. Uczestnicy po dotarciu na miejsce obozu mają za zadanie wykonanie zabudowy namiotu mieszkalnego oraz wystroju miejsca obozowania, pod opieką instruktora. Ze względu na specyfikę obozu pod namiotami zajęcia odbywają się na świeżym powietrzu, uczestnicy biorą udział w zajęciach w bardzo różnorodnych formach np. gier terenowych, ognisk, zajęć warsztatowych, manualnych, wycieczek, zwiadów po okolicznych terenach, oraz korzystają z różnorodnych form turystyki: od pieszych wędrówek, przez spływy kajakowe po rajdy rowerowe itd. Harcerki i harcerze współtworzą obóz nie tylko poprzez udział w przygotowanych przez kadrę zajęciach, ale także sami biorą udział w przygotowaniu zajęć dla młodszych uczestników i działają na rzecz dobra wspólnego tj. pomagają podczas przyrządzania posiłków w kuchni, wykonują drobne prace porządkowe, pełnią wartę. Działania na rzecz innych kształtują poczucie odpowiedzialności za wspólną sprawę, umiejętność pracy w grupie, bezinteresowność, zaradność. Na obozach harcerskich także pracuje się w oparciu o obrzędowość.

– Wędrownicy, tj. młodzież od 15 roku życia, uczestniczą zazwyczaj w obozach wędrownych organizowanych w ramach drużyn wędrowniczek i wędrowników pod opieką instruktorów. Specyfika metody wędrowniczej zakłada duży współudział i współodpowiedzialność uczestników w planowaniu, przygotowaniu i pracy na obozie. Wędrowniczki i wędrownicy w dużej mierze są odpowiedzialni za przygotowanie i przebieg obozu, każde z nich jest odpowiedzialne za określony element podczas obozu. Ważnym aspektem jest praca na rzecz dobra wspólnego np. przygotowanie posiłków, przygotowanie zajęć, zrobienie zakupów, opracowanie trasy wycieczki. Młodzież podczas obozów wędrownych kształtuje poczucie odpowiedzialności za własne działania i dobro wspólne, pomysłowość, kreatywność, planowani pracy, działanie w grupie, świadomie rozwija się.

Zimą w części środowisk organizowane są zimowiska we wszystkich grupach wiekowych (gromady zuchowe, drużyny harcerek i harcerzy, drużyny wędrowniczek i wędrowników), zazwyczaj stacjonarne w obiektach hotelarskich lub szkołach, choć bywają także zimowiska w formie wędrownej. Ich realizacja zależna jest od planu i możliwości drużyn i środowisk. Podczas zimowisk praca odbywa się pod okiem doświadczonych instruktorów, jest dostosowana do wieku i potrzeb uczestników, tak jak ma to miejsce w przypadku wypoczynku letniego. Często na zimowiskach harcerskich uczestnicy i kadra uprawiają sporty zimowe.

Szczegółowo zarówno cele wychowawcze ZHR jak i metodę harcerską opisują Podstawowe zasady wychowania harcerskiego w ZHR.